Matbaa Sınıfı, baskı öncesi derslerimize, bu bölümde yer alan makineleri tanımakla başlayacağız. İlk olarak inceleyeceğimiz makine, her ne kadar günümüzde yerini CtP teknolojisine bırakmış olsa da ülkemizde hala yaygın olarak kullanılmaya devam eden kısaca CtF (computer to film) yani bilgisayardan filme sistemleri olacak. CtF sistemler dediğimizde akla ilk gelen Film Pozlandırıcılar(Imagesetter) dır.
Örnek olarak inceleyeceğimiz makine CtF teknolojiyle üretilmiş son modellerden biri olup, çevrim içi(on-line) çalışan bir sistemdir. Çevrim içi olması pozlama ve banyo ünitelerin bir birine bağlı olduğu anlamına gelmektedir. Bu sayede makine gün ışığında rahatlıkla çalışabilmekte, herhangi bir karanlık oda donanımına ihtiyaç duymamaktadır.
Örnek makinemiz; 650nm IR laser diod ışık kaynağına sahip olup, iç dram (internal drum) teknolojisi ile üretilmiştir. Film çıkış çözünürlüğü 1524-4064 dpi arasında seçilebilmektedir. Tram olarak; Turbo Screening ile geleneksel nokta şekilleri; daire, kare, diamond, gravür, Creo Composite, Geometric DOT ve FM tramlama yapabilmektedir. Pozlandırma hızı, 2540 dpi’de 17 tam format/saattir. Pozlandırma alanı, pançlı 743x550 mm dir.
Dosya Formatı olarak; PDF, PostScript; EPS, DCS1, DCS2; TIFF/IT-P1; TIFF; CopyDot (taranmış filmler), Scitex(N)LW, (N)CT; ICF ( Montaj Kontrol Dosyası) dosyalarını işleyebilmektedir.
Artık bir standart olan Appletalk, TCP/IP bağlantılarını desteklemektedir.
Pozlanabilir medya olarak rulo ambalaj film ve polyester kalıplar kullanılabilmektedir. Polyester kalıplarla ilgili detaylı bilgi konunun sonunda verilmiştir.(*)
Film yükleme ve boşaltma; Imagesetterlar'da bir adet film besleme kaseti vardır. Pozlanan film take-up kasetine veya on-line prosesöre gönderilir. Take-up kaseti çevrim dışı (off-line) çalışan sistemlerde kullanılmaktadır. Yani banyo ve film pozlayıcının birbirine bağlı bulunmadığı sistemler içindir. Take-up kasetine 10 cm ile 20 metre arasında film alınabilir. Take-up kasetteki filmler banyo makinesine elle yüklenerek, banyo işlemi yapılır.
Aşağıdaki fotoğrafta açık haldeki film yükleme kaseti görülmektedir.
Makineye kurulu RIP(raster image processor) ise; Adobe Postscript Level 3 rip bazlı ( rip once, output many ) mantığıyla çalışmaktadır. Bunun anlamı dosya bir kez riplendikten sonra, pek çok kez ve değişik cihazlardan çıkış alınabilir veya değişik dijital ortamlara gönderilebilir. Ayrıca Ripleme sırasında her bir dosyayı linework ( LW ) ve continuous tone ( piksel bazlı, CT) bileşenlerine ayırır. Böylece, bu bileşenleri ayrı ayrı rötuşlama olanağı verir.
Makinenin özelliklerini kısaca aktardıktan sonra daha detaylı olarak makinenin incelenmesine geçebiliriz. Film pozlayıcı üzerinde bulunan panelden makine ile ilgili ayarlar yapılabilmektedir. Bu ayarlar; kullanılacak medya türüne göre yapılacak seçimleri içermektedir. Bunun yanı sıra pozlama, film yükleme gibi işlemler sırasında çıkabilecek problemleri de ekrandan görmek ve gerekli komutları vererek gidermek mümkündür. Ayrıca açma/kapama düğmesi yine bu kısımda bulunmaktadır.
Örnek olarak inceleyeceğimiz makine CtF teknolojiyle üretilmiş son modellerden biri olup, çevrim içi(on-line) çalışan bir sistemdir. Çevrim içi olması pozlama ve banyo ünitelerin bir birine bağlı olduğu anlamına gelmektedir. Bu sayede makine gün ışığında rahatlıkla çalışabilmekte, herhangi bir karanlık oda donanımına ihtiyaç duymamaktadır.
Örnek makinemiz; 650nm IR laser diod ışık kaynağına sahip olup, iç dram (internal drum) teknolojisi ile üretilmiştir. Film çıkış çözünürlüğü 1524-4064 dpi arasında seçilebilmektedir. Tram olarak; Turbo Screening ile geleneksel nokta şekilleri; daire, kare, diamond, gravür, Creo Composite, Geometric DOT ve FM tramlama yapabilmektedir. Pozlandırma hızı, 2540 dpi’de 17 tam format/saattir. Pozlandırma alanı, pançlı 743x550 mm dir.
Dosya Formatı olarak; PDF, PostScript; EPS, DCS1, DCS2; TIFF/IT-P1; TIFF; CopyDot (taranmış filmler), Scitex(N)LW, (N)CT; ICF ( Montaj Kontrol Dosyası) dosyalarını işleyebilmektedir.
Artık bir standart olan Appletalk, TCP/IP bağlantılarını desteklemektedir.
Pozlanabilir medya olarak rulo ambalaj film ve polyester kalıplar kullanılabilmektedir. Polyester kalıplarla ilgili detaylı bilgi konunun sonunda verilmiştir.(*)
Film yükleme ve boşaltma; Imagesetterlar'da bir adet film besleme kaseti vardır. Pozlanan film take-up kasetine veya on-line prosesöre gönderilir. Take-up kaseti çevrim dışı (off-line) çalışan sistemlerde kullanılmaktadır. Yani banyo ve film pozlayıcının birbirine bağlı bulunmadığı sistemler içindir. Take-up kasetine 10 cm ile 20 metre arasında film alınabilir. Take-up kasetteki filmler banyo makinesine elle yüklenerek, banyo işlemi yapılır.
Aşağıdaki fotoğrafta açık haldeki film yükleme kaseti görülmektedir.
Makineye kurulu RIP(raster image processor) ise; Adobe Postscript Level 3 rip bazlı ( rip once, output many ) mantığıyla çalışmaktadır. Bunun anlamı dosya bir kez riplendikten sonra, pek çok kez ve değişik cihazlardan çıkış alınabilir veya değişik dijital ortamlara gönderilebilir. Ayrıca Ripleme sırasında her bir dosyayı linework ( LW ) ve continuous tone ( piksel bazlı, CT) bileşenlerine ayırır. Böylece, bu bileşenleri ayrı ayrı rötuşlama olanağı verir.
Makinenin özelliklerini kısaca aktardıktan sonra daha detaylı olarak makinenin incelenmesine geçebiliriz. Film pozlayıcı üzerinde bulunan panelden makine ile ilgili ayarlar yapılabilmektedir. Bu ayarlar; kullanılacak medya türüne göre yapılacak seçimleri içermektedir. Bunun yanı sıra pozlama, film yükleme gibi işlemler sırasında çıkabilecek problemleri de ekrandan görmek ve gerekli komutları vererek gidermek mümkündür. Ayrıca açma/kapama düğmesi yine bu kısımda bulunmaktadır.
Pozlayıcının yan kapağını açtığımızda aşağıdaki fotoğrafta da göreceğiniz üzere makinenin kalbine ulaşıyoruz. Dram ve pozlayıcı kafayı buradan rahatlıkla görebilirsiniz.
Basit bir şekilde pozlayıcının yaptığı işlemi şöyle anlatabiliriz: Giriş kasetinden alınan film silindirin(dramın) iç yüzeyine makine tarafından yerleştirilerek, 650 nm dalga boyunda laser diod ışık kaynağı ile hassas bir şekilde pozlandırılmaktadır. Hassasiyeti daha rahat kavrayabilmeniz için tekrarlanabilirlik değerini vermek istiyorum. Tekrarlanabilirlik aynı işin ikinci defa pozlamaya gönderilmesi halinde, ilk pozlanan ile ikinci pozlanan işteki tutarlılık değeridir ve bu makine için ±25 mikrondur(mikron hakkında bilgi konunun sonunda verilmiştir**). Burada dikkat edilmesi gereken bu değer bir işteki CMYK renkleri için değil, aynı işin ayrı ayrı iki defa pozlanması durumunda; örneğin ilk pozlamaya 1, ikinciye 2 dersek Cyan1 ile Cyan2’nin karşılaştırılması sonucunda ortaya çıkan hata oranıdır.
Bu rakamsal veri pozlamadaki hassasiyeti açıklayıcı olacaktır. Film pozlama ünitesinde pozlanan film taşıyıcı konveyör vasıtasıyla film banyo makinesine taşınır.
Konveyörden banyo makinesine gelen film sırasıyla banyo ve kurutma ünitelerinden geçerek çıkışa gider.
Banyo ünitesinin yan kapağını açtığımızda her ne kadar karmaşık gibi görünse de temel olarak oldukça basit bir yapıyla karşılaşmaktayız.
Yukarıdaki fotoğrafa baktığımızda banyo makinesinin temel elemalanları daha açık bir şekilde gözükmektedir. Bu noktada makinenin güç şalterine ve ana sigortalarına değinelim. Film pozlayıcı (imagesetter) ile banyo makineleri aslında ayrı ayrı iki makine gibi düşünülmesi gereken cihazlardır. Bizim örnek olarak ele aldığımız makine de olduğu gibi farklı markalara ait pozlayıcı ve banyo makinesi –bir birine teknik olarak uygun olmak kaydıyla- birlikte kullanılabilirler. Burada taşıyıcı konveyörü bir adaptör gibi düşünebiliriz. Bu yüzden pozlama ve banyo makineleri üzerinde bir birinden ayrı açma/kapama düğmeleri bulunmaktadır. Ana şalterler ise makinede elektrikten kaynaklı bir arıza olduğunu düşündüğümüzde bakacağımız ilk yer olmalıdır.
Banyo makinesinin kontrol paneline gelecek olursak, bu tip makinelerde kırmızı rengin; developer, mavi rengin ise; fikseri ifade ettiğini bildiğimiz taktirde kullanımı rahatlıkla çözülebilen bir yapıya sahiptirler. Panelde bulunan ayarları özetlersek, developer ve fikserin sıcaklıkları ile tazeleme banyosu yenileme miktarlarını, bunun yanı sıra makine devir süratini düzenlemek mümkündür.
Yukarıdaki fotoğrafta ise makinenin dış bağlantıları gözükmektedir. Havalandırma bağlantısı; kurutma ünitesinin oluşturduğu sıcak havayı tahliye etmekle, developer-fikser ve su giderleri bu maddelere ait atıkların boşaltılmasında kullanılmaktadır. Bunun dışında makineye su girişi ve en önemli bağlantı RIP’i pozlandırma ünitesine bağlayan kablo bağlantısı bulunmaktadır.
Makinenin üst kapağını açtığımızda sırasıyla; developer, fikser ve su üniteleri görülecektir. Film önce banyo işleminden geçer, ardından fikserle film üzerindeki görüntü sabitlenir ve de su ile banyo artıkları film üzerinden temizlenir. Son olarak kurutma ünitesinden geçen film artık montaja hazırdır.
Yukarıdaki fotoğrafta developer ve fikser kısımlarına ait rezistanslar gösterilmektedir. Bu rezistanslar developer ve fikserin ısısının belli bir derecenin altına düşmesini engeller. Yaz mevsiminde ise ortam iklimlendirici(klima) aracılığıyla üreticinin tavsiye ettiği (bu makine için;20-26 ºC) sıcaklıkta tutulmalıdır.
Kurutma ünitesinde birbiri adınca dizilmiş çok sayıda merdane bulunur. Sıcak hava üfleyen bir fan yardımıyla ile bu merdaneler film üzerindeki suyu alarak kurumasını sağlar.
Developer ve fikser için makinenin iç kısmında birer tazeleme tankı bulunur. Bu tanklardan kontrol panelinden ayarlanan periyotlarla banyo makineye pompalanır. Ayrıca banyo haznelerinde bulunan bir algılayıcı(sensörde) banyo miktarlarını kontrol eder ve belli bir seviyenin altına düşmesi durumunda öz denetimsel(otomatik) olarak tanklardan haznelere takviye yapar.
Yukarıdaki fotoğrafta içine yeni film konulmuş bir kaset görüntülenmiştir. Film gün ışığına hassas olduğu için, kasete konulurken dikkat edilmeli ve ışık görmesi engellenmelidir. Kasete konulduktan sonra film ışıktan tamamen yalıtıldığı için, ortamda ışık bulunması herhangi bir problem oluşturmaz.
Bu dersimizde özetleyecek olursak; çevrim içi çalışan film pozlama ve film banyo makinelerinin temel parçalarını ve kullanım amaçlarını açıkladık.
*Polyester Kalıplar: CtP(bilgisayardan kalıba) teknolojisine alternatif olarak ve fazladan bir yatırım yapmadan CtF(bilgisayardan filme) sistemlerinde kullanılabilen bir kalıp türüdür. Polyester kalıplar yurt dışında yaygın kullanılmasına rağmen ülkemizde tanınmadıkları için pek tercih edilmemektedirler. Kaliteden ödün vermeden, kısa sürede, daha düşük maliyetle baskı çözümü sunan polyester kalıplar ortalama 20.000 baskı sayısına sahiptir. Film çıkış makinelerine rulo olarak yerleştirilip pozlandırılan kalıplar 0,13 ve 0,20 mm kalınlıklarında üretilmektedir.
Filmde olduğu gibi giriş kasetinden pozlandırma bölümüne geçerek pozlanmaktadırlar ve baskıda klasik kalıplarda kullanılan hazne suyu ve mürekkep kullanılmaktadır. Rötuş işlemine gerek duyulmamasına rağmen, düzeltilmesi gereken yerler olması durumunda özel rötuş kalemleriyle düzeltme yapılabilmektedir. 70’lik tram değerine kadar trikromi, siyah-beyaz veya ekstra renk baskısında kullanılabilirler.
**Mikron, milimetrenin binde biridir.
Basit bir şekilde pozlayıcının yaptığı işlemi şöyle anlatabiliriz: Giriş kasetinden alınan film silindirin(dramın) iç yüzeyine makine tarafından yerleştirilerek, 650 nm dalga boyunda laser diod ışık kaynağı ile hassas bir şekilde pozlandırılmaktadır. Hassasiyeti daha rahat kavrayabilmeniz için tekrarlanabilirlik değerini vermek istiyorum. Tekrarlanabilirlik aynı işin ikinci defa pozlamaya gönderilmesi halinde, ilk pozlanan ile ikinci pozlanan işteki tutarlılık değeridir ve bu makine için ±25 mikrondur(mikron hakkında bilgi konunun sonunda verilmiştir**). Burada dikkat edilmesi gereken bu değer bir işteki CMYK renkleri için değil, aynı işin ayrı ayrı iki defa pozlanması durumunda; örneğin ilk pozlamaya 1, ikinciye 2 dersek Cyan1 ile Cyan2’nin karşılaştırılması sonucunda ortaya çıkan hata oranıdır.
Bu rakamsal veri pozlamadaki hassasiyeti açıklayıcı olacaktır. Film pozlama ünitesinde pozlanan film taşıyıcı konveyör vasıtasıyla film banyo makinesine taşınır.
Konveyörden banyo makinesine gelen film sırasıyla banyo ve kurutma ünitelerinden geçerek çıkışa gider.
Banyo ünitesinin yan kapağını açtığımızda her ne kadar karmaşık gibi görünse de temel olarak oldukça basit bir yapıyla karşılaşmaktayız.
Yukarıdaki fotoğrafa baktığımızda banyo makinesinin temel elemalanları daha açık bir şekilde gözükmektedir. Bu noktada makinenin güç şalterine ve ana sigortalarına değinelim. Film pozlayıcı (imagesetter) ile banyo makineleri aslında ayrı ayrı iki makine gibi düşünülmesi gereken cihazlardır. Bizim örnek olarak ele aldığımız makine de olduğu gibi farklı markalara ait pozlayıcı ve banyo makinesi –bir birine teknik olarak uygun olmak kaydıyla- birlikte kullanılabilirler. Burada taşıyıcı konveyörü bir adaptör gibi düşünebiliriz. Bu yüzden pozlama ve banyo makineleri üzerinde bir birinden ayrı açma/kapama düğmeleri bulunmaktadır. Ana şalterler ise makinede elektrikten kaynaklı bir arıza olduğunu düşündüğümüzde bakacağımız ilk yer olmalıdır.Banyo makinesinin kontrol paneline gelecek olursak, bu tip makinelerde kırmızı rengin; developer, mavi rengin ise; fikseri ifade ettiğini bildiğimiz taktirde kullanımı rahatlıkla çözülebilen bir yapıya sahiptirler. Panelde bulunan ayarları özetlersek, developer ve fikserin sıcaklıkları ile tazeleme banyosu yenileme miktarlarını, bunun yanı sıra makine devir süratini düzenlemek mümkündür.
Yukarıdaki fotoğrafta ise makinenin dış bağlantıları gözükmektedir. Havalandırma bağlantısı; kurutma ünitesinin oluşturduğu sıcak havayı tahliye etmekle, developer-fikser ve su giderleri bu maddelere ait atıkların boşaltılmasında kullanılmaktadır. Bunun dışında makineye su girişi ve en önemli bağlantı RIP’i pozlandırma ünitesine bağlayan kablo bağlantısı bulunmaktadır.
Makinenin üst kapağını açtığımızda sırasıyla; developer, fikser ve su üniteleri görülecektir. Film önce banyo işleminden geçer, ardından fikserle film üzerindeki görüntü sabitlenir ve de su ile banyo artıkları film üzerinden temizlenir. Son olarak kurutma ünitesinden geçen film artık montaja hazırdır.
Yukarıdaki fotoğrafta developer ve fikser kısımlarına ait rezistanslar gösterilmektedir. Bu rezistanslar developer ve fikserin ısısının belli bir derecenin altına düşmesini engeller. Yaz mevsiminde ise ortam iklimlendirici(klima) aracılığıyla üreticinin tavsiye ettiği (bu makine için;20-26 ºC) sıcaklıkta tutulmalıdır.
Kurutma ünitesinde birbiri adınca dizilmiş çok sayıda merdane bulunur. Sıcak hava üfleyen bir fan yardımıyla ile bu merdaneler film üzerindeki suyu alarak kurumasını sağlar.Developer ve fikser için makinenin iç kısmında birer tazeleme tankı bulunur. Bu tanklardan kontrol panelinden ayarlanan periyotlarla banyo makineye pompalanır. Ayrıca banyo haznelerinde bulunan bir algılayıcı(sensörde) banyo miktarlarını kontrol eder ve belli bir seviyenin altına düşmesi durumunda öz denetimsel(otomatik) olarak tanklardan haznelere takviye yapar.
Yukarıdaki fotoğrafta içine yeni film konulmuş bir kaset görüntülenmiştir. Film gün ışığına hassas olduğu için, kasete konulurken dikkat edilmeli ve ışık görmesi engellenmelidir. Kasete konulduktan sonra film ışıktan tamamen yalıtıldığı için, ortamda ışık bulunması herhangi bir problem oluşturmaz.
Bu dersimizde özetleyecek olursak; çevrim içi çalışan film pozlama ve film banyo makinelerinin temel parçalarını ve kullanım amaçlarını açıkladık.
*Polyester Kalıplar: CtP(bilgisayardan kalıba) teknolojisine alternatif olarak ve fazladan bir yatırım yapmadan CtF(bilgisayardan filme) sistemlerinde kullanılabilen bir kalıp türüdür. Polyester kalıplar yurt dışında yaygın kullanılmasına rağmen ülkemizde tanınmadıkları için pek tercih edilmemektedirler. Kaliteden ödün vermeden, kısa sürede, daha düşük maliyetle baskı çözümü sunan polyester kalıplar ortalama 20.000 baskı sayısına sahiptir. Film çıkış makinelerine rulo olarak yerleştirilip pozlandırılan kalıplar 0,13 ve 0,20 mm kalınlıklarında üretilmektedir.
Filmde olduğu gibi giriş kasetinden pozlandırma bölümüne geçerek pozlanmaktadırlar ve baskıda klasik kalıplarda kullanılan hazne suyu ve mürekkep kullanılmaktadır. Rötuş işlemine gerek duyulmamasına rağmen, düzeltilmesi gereken yerler olması durumunda özel rötuş kalemleriyle düzeltme yapılabilmektedir. 70’lik tram değerine kadar trikromi, siyah-beyaz veya ekstra renk baskısında kullanılabilirler.
**Mikron, milimetrenin binde biridir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder